Voeren ouders een juridische strijd over rechten en plichten? Denk aan omgang, gezag, maatregelen als OTS, rechten, plichten, etc.
Deze pagina hoort bij de app ‘Familiescan bij scheiding’. De app helpt professionals om een eerste indruk te krijgen van de brede context rond een scheiding. De app is te vinden in de grote appstores en gratis te downloaden voor professionals in de jeugdhulp.
Definitie en achtergronden
Juridische aspecten spelen op verschillende manieren een rol bij scheiding. Dit begint al bij het juridisch kader van de relatie die beëindigd wordt (huwelijk, geregistreerd partnerschap, etc.) en de (juridische) manier waarop. Bij elke scheiding waarbij kinderen betrokken zijn, is het opstellen van een ouderschapsplan verplicht. Daarin worden afspraken gemaakt over zaken als kinderalimentatie en de omgangsregeling. Dit maakt onderdeel uit van een convenant waarin ook andere afspraken worden vastgelegd, zoals de boedelverdeling.
Ouders kunnen daarnaast, al dan niet strijdend, met elkaar in juridische trajecten verweven zitten over uiteenlopende onderwerpen die specifiek aan scheiding gerelateerd zijn, zoals boedelverdeling en het vaststellen van ex-partneralimentatie. Het komt ook vaak voor dat (één van de) ouders te maken heeft met een juridisch traject dat niet specifiek scheiding-gerelateerd is of onder het strafrecht valt. Ook het kader van eventuele al ingezette hulpverlening, zoals een OTS, is een onderdeel van deze factor.
Juridische aspecten
Bij elke scheiding waarbij kinderen betrokken zijn, spelen juridische aspecten een rol. Voor beide ouders en de kinderen gelden wettelijk vastgestelde rechten en plichten. Die kunnen verschillen, afhankelijk van de juridische kaders van hulpverlening (denk aan: vrijwillig, ondertoezichtstelling, etc). Juridische trajecten kosten energie en kunnen een bron van strijd zijn. Ze kunnen zeer verstorend werken op het welzijn van de kinderen, zeker als ze op de voorgrond komen te staan. In het geval van een scheidingssituatie met veel conflicten en juridische bemoeienis, is er een specifieke expertise nodig bij hulpverleners en behandelaren. Zij kunnen dan onbevooroordeeld ouders en kinderen informeren en de juiste hulp bieden. Boven alles staan de belangen van de kinderen voorop. Sowieso is het in alle casuïstiek, waarin sprake is van scheidingsproblematiek, van belang dat de professional kennis heeft van de inhoud van het ouderschapsplan.
Instrumenten en technieken bij informatieverzameling
Een juridische strijd kan een verstorende factor zijn bij het zoeken naar oplossingen. Sommige ouders zijn verblind door woede, verdriet of onmacht en verliezen daardoor de belangen en behoeften van hun kinderen uit het oog. Soms is een ouder ervan overtuigd dat het voeren van strijd met de andere ouder juist de beste manier is om voor het kind te zorgen. Het is lastig vast te stellen of deze strijd tijdens de hulp gestaakt zou moeten worden, aangezien deze dan na de hulp mogelijk weer oplaait.
In hoeverre is er sprake van een juridisch proces en/of strijd, hoe ziet dit eruit (duur, hoger beroep, van welke ouder, wanneer uitkomst, wanneer een einde of vervolg)?
Om zicht te krijgen op deze factor kun je gebruik maken van o.a.:
• dossierinformatie
• ouderschapsplan
• gesprekken met ouders, bij voorkeur samen
• gesprekken, met toestemming, met betrokken advocaten
• gesprekken, met toestemming, met overige informanten uit het netwerk (leerkrachten, familie, huisarts, etc.)
• gesprekken met verwijzer
• bronnen van de overheid over rechten, plichten en andere juridische aspecten: bijvoorbeeld www.overheid.nl
Mogelijke interventies specifiek bij deze factor
Kies bij voorkeur interventies die de communicatie tussen ouders verbeteren en die een component psycho-educatie over kinderen bevatten. Ook het raadplegen van een jurist, om meer te weten te komen over de rechten en plichten van de ouders, de kinderen en hoe de juridische procedures doorgaans werken, kan van toegevoegde waarde zijn.
Op de site www.rijksoverheid.nl staat ook beknopte informatie over rechten en plichten bij scheiding en over omgang en gezag.
Specifiek voor deze factor kun je denken aan inzet van:
• ouderschapsbemiddeling en/of omgangsbegeleiding
• mediation ouders
